Author: Admin_S

Fjalitë, përveç dy gjymtyrëve kryesore, kryfjalës e kallëzuesit, ose gjymtyrës së vetme kryesore me të cilën mund të dalin, më të shumtën e herës kanë edhe pjesë të tjera, gjymtyrë të tjera. Gjymtyrët që plotësojnë gjymtyrët kryesore, i përcaktojnë më tej ato, lidhen me to nga ana kuptimore dhe strukturore, quhen gjymtyrë të dyta. Këto […]

Vërejtje të përgjithshme Tipi më i përhapur i fjalive është fjalia dykryegjymtyrëshe, struktura e së cilës është e krahasueshme me strukturën e gjykimit. Fjalia dykryegjymtyrëshe përbëhet prej dy pjesësh, të cilat në ligjërimin e folur mund të ndahen edhe me një pauzë: Hija e rëndë e malit/kishte rënë mbi fshat si një kadife e zezë. […]

    Kur shprehim mendimet tona në ligjërim, njëkohësisht japim edhe vlerësimin e thënies nga pikëpamja e realitetit të asaj për të cilën flitet. Të gjithë tipat e llojet strukturore e funksionale të fjalive, sipas raportit të thënies me realitetin dhe formën përkatëse të shprehjes së tij, mund të jenë pohore ose mohore (pohuese ose […]

    Krahas zbërthimit të fjalisë në pjesët e saj përbërëse në gjymtyrët e saj kryesore ose të dyta në të vetmen kryegjymtyrë dhe në gjymtyrët e dyta të fjalitë e zgjeruara, bëhet edhe një zbërthim tjetër, i cili bashkëvepron me zbërthimin në gjymtyrë, – ndarja aktuale e fjalive ose gjymtyrëzimi aktual i fjalisë. Ky […]

Nga sasia dhe lloji i pjesëve përbërëse dallohen tipa të ndryshëm fjalish. Kur fjalia i ka të dyja kryegjymtyrët, kryefjalën dhe kallëzuesin, ajo është dykryegjymtyrëshe. Struktura e gjykimit S+P mund të gjejë shprehjen te bashkëlidhja e subjektit me kryefjalën dhe e predikatit me kallëzuesin, p.sh.: Era pushoi. Shiu ishte i imët. Fjalia që ka vetëm të […]

Në togfjalësh dallojmë tri ||oje të lidhjeve sintaksore të fjalëve: përshtatjen, drejtimin, bashkimin. Në fjali kemi së paku shtatë lloj lidhjesh sintaksore. Këtu veprojnë tri lidhjet e togfjalëshit, por, veç këtyre, ka edhe lidhje specifike të fjalisë, siç janë: lidhja kallëzuesore, lidhja sintaksore e veçimit, lidhja e përfshirjes, lidhja e bashkërenditjes etj. –Lidhja kallëzuesore. -Lidhja […]

Shqipja letrare zotëron një varg mjetesh që shërbejnë për të shprehur brendinë e fjalisë dhe për të siguruar lidhjen e pjesëve përbërëse të saj. Këto janë: 1.trajtat e fjalëve; 2. fjalët shërbyese; 3.rendi i fjalëve; 4.intonacioni. Shqipja letrare zotëron një sistem të pasur lakimi dhe zgjedhimi që ndihmon për zbulimin e drejtpërdrejtë të funksionit sintaksor të […]

Në fjali dallohen dy anë; ana kuptimore dhe ana strukturore. Ana kuptimore e fjalisë është përcaktuar në historinë e gjuhësisë me terma të ndryshëm, zakonisht me fjalët se fjalia është shprehje e një “mendimi”. Por kur termi “mendim” njëjtësohet me brendinë e termit “gjykim” të logjikës, atëherë mbeten jashtë ato thënie që përmbajnë ndjenjat, vullnetin […]

Çështja e thelbit të fjalisë mund të zgjidhet vetëm duke u nisur nga karakteri dialektik i lidhjes së gjuhës me mendimin. Struktura e fjalisë ka lidhje të ngushtë dialektike me strukturën e gjykimit, ajo ka pika takimi, por ka edhe ndryshime. Ndërsa gjykimi ka vetëm subjektin dhe predikatin, fjalia, si njësi e gjuhës, mund të […]