Vetëm para disa ditëve kishim mundësinë të ndjekim një ndërmarrje nga dy shtetet Japonia dhe Gjermania në emër të forcimit të bashkëpunimit dhe zhvillimit të tregtisë së lirë. Aleanca mes këtyre dy shteteve qëndron si një përballues i fuqishëm ndaj protektonizmit. Mirë, kjo ishte vetëm si një fillim ndoshta sado pak për të kuptuar brengën e “liberalistëve” ndaj faktorit TRUMP dhe shteteve që po shkaktojnë viruse serioze politikave ekonomike liberale. Mirëpo, unë desha të realizoj një udhëtim nëpër periudha të ndryshme për të hulumtuar se cila është e vërteta e zhvillimit të shteteve që sot udhëheqin ekonominë botërore.
Në librin “Historia Sekrete e Industrializimit” është e mundur të shohim se vendet që kanë industrializim të zhvilluar sot nuk e kanë arritur këtë me tregjet liberale dhe politikat e tregtisë së lirë, por të gjithë kanë iniciativa mbrojtëse dhe nxitje të tarifave për të përmirësuar industrinë e tyre. Chang, në librin tjetër të titulluar “Fytyra e vërtetë e recetave te zhvillimit” kërkon përgjigjen e pyetjes “Si u pasuruan shtetet e pasura” duke na dhënë shembuj konkrete te Mbretërisë Angleze dhe ABD nga shekulli i 18. Përveç se shihet me sy hapur se këta shtete arritën superfuqi me ndihmën e politikave tarifore, subvencioneve dhe sanksioneve tregtare. Me rëndësi të përmendet edhe fjalimi i Alexander Hamilton në Kongresin e SHBA’s ; Është një fakt i njohur se disa vende ofrojnë stimuj për sipërmarrësit e tyre për të shitur mallra me çmim më të ulët dhe për t’u siguruar dëmtim te konkurrenteve në vendet e ndryshme . Kjo është arsyeja pse ata që janë të angazhuar në një biznes të ri jo vetëm që janë të detyruar të luftojnë me dis-avantazhet natyrore të fillimit të një biznesi të ri por në të njëjtën kohë me stimujt e ofruar nga shtetet e tjera dhe me pagesa shtesë (zbutje, subvencione). Ndërhyrja dhe asistenca e shtetit është një domosdoshme për t’u mundësuar bizneseve që të luftojnë me sukses.
Pika kryesore e theksuar më sipër është; nuk është e mundur të ndërtohet dhe të zhvillohet një industri e fortë vendase në një ekonomi ku mungon ndërhyrja e qeverisë.
Në të vërtetë, pas ndërhyrjes intensive shtetërore, si rezultat i revolucionit industrial, veçanërisht në vitet pas Luftës së Parë Botërore, SHBA jo vetëm qe ka rritur pjesën e saj ne prodhimin industrial botëror por është bërë një fuqi homogjenike.
Pas tronditjes që pëson bota me fillimin e Luftës se Parë Botërore dhe të ashtuquajturit “big depression” të gjitha shtetet ndjekin politikat e mbylljes në vete dhe ndërmarrjen e masave protektoniste. Si rezultat i shkatërrimit të pasurisë shtetërore qe sjelli luftëra dhe depresioni por edhe per te mbrojtur stabilitetin e sistemit fiskal te Mbretërisë ajo heq dorë nga i ashtuquajturi “standardi i arit”.
Kur vendet evropiane në kohën e post-luftës filluan procesin e përmirësimit të gjendjes socio ekonomike edhe pse nuk shihet asnjë shkatërrim te kreditori i vetëm, SHBA shkakton habi te të gjithë me politikën e vetë-mbylljes prapa mureve të larta tarifore. Kështu Kongresi i SHBA ka miratuar më vitin 1922 të ashtuquajturën Fordney- McCumber tarifë, kjo e cila do të përcakton normën prej %38 të taksave doganore mbi importin. Kurse me vitin 1929 përgjatë “Great Depresion”-it menjëherë pas shpalljes së famshmes, tarifave Smooth-Hawley është shënuar edhe rekord i tarifave doganore të importit më një përqindje prej 53.
Në këtë proces, masat mbrojtëse që zbatuan SHBA kanë forcuar fuqinë e saj ekonomike globale. Kombinuar me një zgjerim të konsiderueshëm të objekteve industriale amerikane gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe dëmtimit të kapaciteteve industriale në Gjermani dhe Japoni, industria amerikane ofroi një avantazh të jashtëzakonshëm në përmbushjen e kërkesave botërore në vitet 1950. Pjesa e SHBA-së në eksportet e vendeve të industrializuara u rrit nga 25.6 për qind në 1938 në 35.2 për qind në vitin 1952. Kjo, së bashku me pjesën e Gjermanisë dhe Japonisë, që përbëjnë 11.4 përqind të 24 përqind të rritjes së fuqisë së SHBA-ve në eksportet globale.
Me sistemin e Bretton Woods krijuar pas luftës, forcimi i retorikës liberale i ka sjellë SHBA-të një pozitë të fortë në tregtinë globale. Tashmë pionieri i ekonomisë globale, SHBA-ja gjithashtu e ka forcuar fuqinë e saj duke liberalizuar tregtinë e saj. Vende të tilla si Gjermania, Franca, Italia dhe Japonia, të cilat janë shkatërruar gjatë luftës, kanë ndjekur strategjitë e përsëritura të zhvillimit dhe së shpejti kanë arritur statusin e tyre të para luftës. Depresioni i Madh dhe vendet pas Luftës së Dytë Botërore janë përpjekur të kontrollojnë muret doganore që kanë aplikuar me politikat Kejnesiane me të cilat ata jetojnë. Rritja në pjesën e tregtisë botërore në vendet që kanë bërë bast ka çuar në një ulje relative në pjesën e SHBA. Në fillim të viteve 1950, pjesa e eksportit global të SHBA-së prej 35.2 për qind ra në 29.9 për qind në vitin 1960. Përballë kësaj situate, Shtetet e Bashkuara e gjetën veten në një numër lëvizjesh që do ta kthenin në krye. Këto lëvizje bazohen në strategji të tilla si zhvendosja e organizatave industriale në Azinë Lindore, siç përmendet në vazhdimin e studimit, dhe marrja e mundësisë për të pasur qasje në forcën e lirë të punës dhe lëndës së parë, duke u vendosur në ballë të sektorit të financave.
Përgatiti: E. Haxhiu
STUDENTET.MK
