Dietat pa gluten janë bërë gjithnjë e më popullore vitet e fundit, veçanërisht për shkak të rritjes së ndërgjegjësimit për çrregullimet e lidhura me glutenin.
Nga ana tjetër, kjo ka nxitur një rritje të shpejtë në disponueshmërinë kryesore të opsioneve ushqimore pa gluten. Në fakt, industria ushqimore pa gluten u vlerësua në 4.3 miliardë dollarë në 2019. Megjithëse dietat pa gluten janë më të zakonshme, gluteni nuk përbën rrezik për shëndetin për shumicën e popullsisë së SHBA-së, pasi më pak se 1% e tij është e prekur nga sëmundja celiake.
Ky artikull shqyrton gjithçka që duhet të dini për glutenin, cilat ushqime e përmbajnë atë, kush mund të ketë nevojë të ndjekë një dietë pa gluten dhe si të hani një dietë pa gluten.
Gluteni është një familje e proteinave që gjenden në drithëra, duke përfshirë grurin, thekrën, shkurret dhe elbin. Nga drithërat që përmbajnë gluten, gruri është deri tani më i zakonshmi.
Dy proteinat kryesore në gluten janë glutenina dhe gliadin. Gliadin është përgjegjëse për shumicën e efekteve negative shëndetësore të glutenit. Kur mielli përzihet me ujin, proteinat e glutenit formojnë një rrjet ngjitës që ka një konsistencë të ngjashme me ngjitësin. Kjo veti e ngjashme me ngjitësin e bën brumin elastik dhe i jep bukës aftësinë të ngrihet gjatë pjekjes. Është interesante se emri gluten rrjedh nga kjo veti e ngjashme me ngjitësin e brumit të lagësht.
Probleme me glutenin
Shumica e njerëzve mund të tolerojnë glutenin pa efekte negative. Megjithatë, mund të shkaktojë probleme për njerëzit me kushte të caktuara shëndetësore. Kjo përfshin sëmundjen celiake, ndjeshmërinë ndaj glutenit.
Ushqime të larta në gluten
Burimet më të zakonshme të glutenit janë: gruri, thekra, elbi, buka, makaronat, ëmbëlsirat, biskotat dhe pastat. Poashtu shumë ushqime të përpunuara përmbajnë grurë. Kushdo që dëshiron të shmangë glutenin duhet të lexojë me kujdes etiketat.
Sëmundja celiake
Sëmundja celiake, është forma më e rëndë e intolerancës ndaj glutenit. Prek rreth 1% të popullsisë.
Është një çrregullim autoimun në të cilin trupi e trajton glutenin si një pushtues të huaj. Sistemi imunitar sulmon glutenin, si dhe shtresën e brendshme të zorrëve.
Kjo dëmton muret e zorrëve dhe mund të shkaktojë mangësi në absorbimin e lëndëve ushqyese, anemi, probleme të rënda të tretjes dhe një rrezik në rritje të shumë sëmundjeve.
Simptomat më të zakonshme të sëmundjes celiake janë: parehati në tretje, dëmtimi i indeve në zorrët e vogla, fryrje, diarreja, kapsllëk, dhimbje koke, lodhje, skuqje të lëkurës, depresion, humbje peshe…
Megjithatë, disa njerëz me sëmundje celiake nuk kanë simptoma të tretjes, por mund të kenë simptoma të tjera, të tilla si lodhje ose anemi. Për këtë arsye, mjekët shpesh e shohin të vështirë për të diagnostikuar sëmundjen celiake.
Ekzistojnë dy mënyra kryesore për të zbuluar nëse një person ka sëmundje celiake:
Testet e gjakut: Disa teste gjaku kontrollojnë për antitrupa. Më i zakonshëm është testi tTG-IgA. Nëse kjo është pozitive, mjeku mund të rekomandojë një biopsi të indeve për të konfirmuar rezultatet.
Biopsi nga zorra e hollë: Një profesionist shëndetësor merr një mostër të vogël indi nga zorra e hollë, të cilën një laborator e analizon për dëmtim. Nëse mendoni se mund të keni sëmundjen celiake, duhet të konsultoheni me mjekun përpara se të provoni një dietë pa gluten.
Kush duhet t’i shmanget glutenit?
Për shumicën dërrmuese të njerëzve, shmangia e glutenit nuk është e nevojshme. Megjithatë, për njerëzit me kushte të caktuara shëndetësore, shmangia e glutenit nga dieta mund të bëjë një ndryshim të madh. Për më tepër, zakonisht është e padëmshme të provoni një dietë pa gluten.
Nëse njerëzit heqin dorë nga produktet e glutenit dhe nuk i zëvendësojnë siç duhet me karbohidrate të tjera në dietë, ata mund të jenë në rrezik për marrjen e pamjaftueshme të fibrave, kalorive dhe vitaminës B. Gjithmonë konsultohuni me një profesionist të kujdesit shëndetësor përpara se të provoni një dietë pa gluten.
Sigurohuni që të zgjidhni ushqime të shëndetshme. Një etiketë pa gluten nuk do të thotë automatikisht se një ushqim është i shëndetshëm.
Përgatiti dhe përshtati:
STUDENTET.MK
