Udhëtarët, eksploruesit dhe tregtarët: Njerëzit që jetonin në kohën e qytetërimit musliman ishin eksplorues, duke vëzhguar dhe regjistruar rrethinat qofshin ato afër apo larg tyre. Interesi i tyre në gjeografi ishte jo i plotë për shkak të mjedisit në të cilin jetonin. Ata duhej të lëviznin, së bashku me tufat e tyre të çmuar dhe kopetë, në kërkim të kullotave më të mira dhe të freskëta, kështu që njohja e mjedisit të tyre duke përfshirë atë të bimëve dhe kafshëve të egra ishte vitale. Në këto rrethana, shkenca e gjeografisë u zhvillua si një domosdoshmëri praktike.
Pelegrinazhi i shenjtë, ose haxhi, ishte gjithashtu një burim i vlefshëm i materialit. Shumë haxhinjë përdorën fjalë për fjalë gjatë rrugëve për në Mekë dhe Medinë, meqë vinin nga rajone të largëta ku më pas u botuan në formë të shkruar, kështu që udhërrëfyesit u përcillnin të tjerëve, duke i ndihmuar ata në udhëtimin e gjatë dhe të vështirë të pelegrinazhit të shenjtë nga të gjitha anët e vendeve muslimane.
Orientimi i xhamive drejt Mekës ishte një stimul tjetër për të studiuar gjeografinë si nevojë për të njohur drejtimin e Qabesë në Mekë për faljen e namazit.
Me zhvillimin e astronomisë dhe matematikës, hapat gjigantë u bënë në ecurinë e studimit gjeografik, pasi zbulimi i hartave u bë një nga degët e saj të respektuara. Al-Hawarizmi, një dijetar persian i shekullit të nëntë, ishte një nga shkencëtarët gjeograf më të hershëm dhe një matematicient shumë i talentuar. Libri i tij i famshëm “Forma e Tokës” frymëzoi një gjeneratë të shkrimtarëve në Bagdad dhe Spanjën muslimane ose Al Andalus, për të zbuluar, analizuar dhe regjistruar të dhënat gjeografike.
Një tjetër gjeograf i quajtur Suhrab, në fillim të shekullit të dhjetë, shkroi një libër që përshkruante detet, ishujt, liqenet, malet dhe lumenjtë e botës.
Al-Muqaddasi ishte një gjeograf musliman i shekullit të dhjetë. Ai udhëtoi në të gjithë botën muslimane, duke vëzhguar, mbështetur, duke peshuar dhe kërkuar dëshmi dhe duke marrë shënime. Rezultati i viteve të tij të udhëtimit ishte “Divizioni më i mirë për njohjen e rajoneve”, i përfunduar në vitin 985. Libri i tij i madh krijoi themelet sistematike të gjeografisë muslimane, duke futur terminologjinë gjeografike, metodat e ndryshme të ndarjes së Tokës dhe vlerën e vëzhgimit empirik.
Ashtu si shumë fusha të shkencës, teknologjisë dhe artit, lista e personaliteteve që u dedikuan studimit të gjeografisë është e pafund. Shumë prej tyre shëtitën në botë për të mbledhur informacionet e para, për të shuar etjen për njohuri dhe të kuptuarit, për të ngopur kuriozitetin e tyre dhe për të lënë informacione që do t’u ndihmonte të tjerëve. Sot kemi revista të shkëlqyera dhe kanale televizive satelitore për të përjetuar botën tonë. Megjithëse disa njerëz padyshim udhëtojnë për kënaqësi, ne shpesh mësojmë dhe kuptojmë nëpërmjet “profesionistëve” nga kolltuqet tona, ndryshe nga ato të mijëvjeçares së fundit të cilët u drejtuan nga kurioziteti dhe besimi për të bërë me kuptim mjedisin e tyre.
Përgatiti dhe përshtati:
WWW.STUDENTET.MK
