Dhe me pak para mund të bësh shumë nëse e di se si , kjo është diçka që kam dëgjuar më shumë se një herë nga ‘disa atje’ më me përvojë (për të mos përmendur më të moshuar). Edhe pse për shumë njerëz (sidomos për të rinjtë) sot tingëllon e çuditshme, sepse jemi mësuar më shumë të flasim për atë që nuk kemi sesa për atë që mund të bëjmë, ka shumë gjëra që të gjithë mund të përmirësojnë në financat e tyre personale.
Në përgjithësi, të rinjtë sot shpenzojnë dhe mendojnë shumë ndryshe nga dikur. Shumica e të rinjve sot mund të thuhet se kanë portofol të hollë, shije të shtrenjtë, shumë dëshira dhe ambicie të mëdha. Dhe pavarësisht nëse jeni dakord me zakonet e tyre apo jo, të rinjtë fillojnë të përbëjnë një pjesë më të madhe të popullsisë konsumatore, dhe po bëhet gjithnjë e më e rëndësishme se cilat janë zakonet e tyre, si dhe njohuritë e tyre financiare.
Kriptovalutat, pagesa me karta, përdorimi i dyqaneve online, reklamimi në rrjetet sociale… këto janë të gjitha gjërat që përbëjnë pjesë të jetës financiare të të rinjve sot, por pyetja që mbetet e palidhur me atë moment të historisë që kanë jetuar – të rinjtë dinë si të merren me paratë? Cilat janë gabimet më të mëdha që bëjnë të rinjtë me financat e tyre dhe çfarë mund të rregullojnë?
Gabimet financiare
1. Dëshirat vs. nevojat
Tony Vitali, një bloger i njohur financiar, e ka vendosur mungesën e dallimit midis dëshirave dhe nevojave në krye të listës së gabimeve financiare të papëlqyeshme. Ndryshe nga disa që në momentin e marrjes së rrogës fillimisht ndanin për nevojat e tyre dhe vetëm më pas shikonin se çfarë u mbetej për kënaqësinë e tyre, të rinjtë shpesh e bëjnë të kundërtën.
Pse është kështu? E kemi përmendur tashmë se të rinjtë sot duan shumë dhe në formimin e këtyre dëshirave shpesh ndikohen nga ajo që shohin në platforma të ndryshme. Mediat sociale janë plot me “kanë”, jo me “nuk kanë”, kjo është arsyeja pse shumë përpiqen të përballojnë atë që nuk munden.
Është e lehtë të kapesh në grackën e konsumit më të madh për shkak të ndikimit të mjedisit, për të rinjtë janë kryesisht rrjetet sociale gracka – shpjegoi Vitali.
2. Pa plan dhe mendim
“Diçka do të gjendet” dhe “paratë vijnë dhe shkojnë” nuk janë thënie aspak të padëgjuara. Vitali shprehet se një problem tjetër i madh në financat e të rinjve është mungesa e të menduarit dhe planifikimit afatgjatë ,këta të dy janë shkaktarët dominues dhe pasojat janë mungesa e monitorimit të shpenzimeve, kursimeve, investimeve etj.
3. Injoranca e investimit
Por meqenëse kemi përmendur tashmë investimin ? A ka investime, a dinë të rinjtë se ku dhe si të investojnë?
Vitali tregon se të rinjtë nuk investojnë fare dhe nuk kanë njohuri bazë për investimin.
– Nga ata që investojnë, më duket se pjesa më e madhe investohet në investime jashtëzakonisht të rrezikshme. Nëse ka njohuri për bazat e investimit, atëherë gabimet më të shpeshta janë të natyrës psiko-emocionale, si frika dhe lakmia – shpjegoi Vitali.
4. Kursimi i kursimeve
Gjithashtu, nga gama e problematikave, vlen të përmendet “rroga deri në rrogë” pa një plan të përcaktuar kursimi. Edhe pse një pjesë e mirë e mungesës së kursimeve të të rinjve është për shkak të pagave shumë të ulëta për t’u lënë vend atyre për kursim, është e rëndësishme të gjesh një mënyrë që të paktën të “lënë diçka mënjanë” rregullisht.
Sa më shpejt të fillojë të kursejë, aq më mirë , sepse të fillojmë të kursejmë kur kemi nevojë të kursejmë është tepër vonë. Kjo është arsyeja pse shumë ekspertë këshillojnë të rinjtë të lënë mënjanë të paktën 10 për qind të të ardhurave të tyre neto çdo muaj.
Mungesa e njohurive financiare
Por cili është saktësisht problemi? Pse po flasim për gabime financiare dhe si t’i parandalojmë ato? E thënë thjesht, përgjigja është mungesa e edukimit financiar.
Ndërsa thotë të mos përgjithësojmë, Vitali thekson se nuk është e ekzagjeruar të thuhet se shumë të rinj (dhe disa të moshuar) kanë probleme me menaxhimin e financave. Dhe këto probleme, siç mund të supozohet, vijnë nga mungesa e edukimit financiar, por edhe nga mungesa e dialogut për financat në familje dhe shoqëri dhe për shkak të shumë miteve financiare.
Mendoj se njohuritë bazë financiare duhet të jenë së bashku me njohuritë bazë të punës kompjuterike ose gjuhës angleze. Pra, këto janë aftësi të nevojshme në shoqërinë moderne sot. Për sa kohë që përqindja e të rinjve që nuk janë të paktën në thelb të njohur me konceptet bazë financiare është afër 90-95 për qind, nuk mendoj se mund të themi se të rinjtë njohin mjaftueshëm financat personale dhe investimet. Patjetër mendoj se nuk janë të edukuar sa duhet për këto tema, por fajin nuk e kanë të rinjtë, por sistemi që nuk ua lejon këtë që në moshë të re. Është thjesht përgjegjësia e tyre (dhe e secilit prej nesh) që të edukojmë veten rreth këtyre temave – përfundoi Vitali.
Përmblodhi dhe përshtati:
www.studentet.mk
