Çka janë radikalet e lira?
“Si term shkencor, radikalet e lira në bazë janë atome të paqëndrueshme,” thotë mjeku me qendër në Arizona, Natasha Bhuyan, M.D. “Në mjekësi, ato mundësojnë që qelizat të dëmtohen me kalimin e kohës dhe këto çrregullime janë të lidhura me plakjen e hershme.”
Për të kuptuar më lehtë konceptin e radikaleve të lira duhet të dimë se atomet nga elemente të ndryshme janë blloqet ndërtuese, që përbëjnë molekula të tilla si uji (H2O), azoti (N2) dhe më shumë. Elektronet janë grimcat me elektricitet negativ të atomeve, dhe atyre u pëlqen të jenë në çifte.
Kur një elektron e humb partnerin e tij, krijon një radikal të lirë, i cili zakonisht është i paqëndrueshëm dhe shumë reaktiv. Radikalët e lira zakonisht shëtisin trupin për të kërkuar një zëvendësim për elektronin e tyre të humbur, dhe gjithçka që plaçkitja mund të rezultojë në dëmtimin e qelizave, proteinave dhe ADN-së, dhe një reaksion të vazhdueshëm, pasi përbërësit e qelizave të destabilizuara përpiqen të rimarrin stabilitetin.
Një shembull i njohur i një radikali të lirë është radikali hidroksil (HO •). Molekula është nga një atom i hidrogjeni mirëpo që nuk është një molekulë uji, kështu që kjo lloj strukture çdoherë ka nevojë për lidhje të re nga pjesa e oksigjenit. Dy shembuj të tjerë të radikalëve të lira janë molekula e karbonit (: CH2), e cila ka dy lidhje të varura; dhe anioni i super oksidit (• O − 2), që është molekula e oksigjenit (O2) me një elektron shtesë dhe një lidhje të varur.
Nga vijnë radikalet e lira?
Pra, si formohen radikalet e lira dhe pse ndodhin? “Unë po gërmoj thellë në kurset e mia të kimisë për këtë!” Bhuyan thotë. “Shkencërisht, radikalet e lira janë elektrone të palidhura që janë duke kërkuar një bashkëshort për t’u lidhur. Teoria pas radikaleve të lira është se ato mund të çojnë në stres oksidues, që është çekuilibri midis radikaleve të lira dhe antioksidantëve.”
Një tjetër mësim mini-shkencor për ju: Antioksidantët janë substanca natyrale ose të bëra nga njeriu që mund të ndihmojnë në parandalimin ose vonimin e disa llojeve të dëmtimit të qelizave. Ato shpesh gjenden në fruta dhe perime.
Shumë nga aspektet e jetës moderne – dieta jonë, mënyra e jetesës, faktorët mjedisorë si ndotja, etj – mund të shkaktojnë stres oksidues, tek çekuilibrimi midis antioksidantëve dhe radikalëve të lira. Me kalimin e kohës, stresi oksidativ dobëson qelizat dhe indet dhe mund t’ju lërë më të prekshëm për çështje të caktuara shëndetësore, përfshirë sëmundjen e Alzheimerit, sëmundjen e Parkinsonit, kancerin, diabetin dhe më shumë. Dhe, pasi që tregtarët e bukurisë janë shumë të vetëdijshëm, stresi oksidativ gjithashtu mund të shpejtojë procesin e plakjes.
A mund të ndalen radikalet e lira?
Tani që e dini se radikalet e lira mund të dëmtojnë shëndetin tuaj, ju ndoshta po pyesni nëse ka ndonjë mënyrë për t’i parandaluar ato nga formimi ose të paktën për të minimizuar efektet e tyre negative.
“Në të vërtetë nuk ka shumë medikamente të bazuara në prova për këtë fushë,” thotë Bhuyan. “Ka shumë teori që lundrojnë përreth, por asgjë që është provuar. Disa njerëz argumentojnë se ngrënia e ushqimeve të pasura me antioksidantë mund të jetë e dobishme, pasi antioksiduesi do të “dhuronte “një elektron në radikalet e lira të paqëndrueshme. Por, për të qenë i sinqertë, nuk ka asnjë hulumtim afatgjatë që tregon ndonjë përfitim për plakjen “.
Mjaft produkte dhe shtesa pretendimesh për parandalimin ose edhe zvogëlimin e dëmtimeve nga radikalet e lira dhe plakjen në lëkurë dhe në të gjithë trupin, mbesin të pa mbështetura nga provat shkencore.
Mund të mos ketë prova të mjaftueshme për të vërtetuar se vetë antioksidantët zvogëlojnë rrezikun e zhvillimit të sëmundjeve kronike, por ekspertët e shëndetit ende rekomandojnë të hani shumë fruta dhe perime të pasura me antioksidantë, si pjesë e një diete të shëndetshme.
Përmblodhi dhe përshtati :
STUDENTET.MK
