Studiuesit kanë besuar prej kohësh se kërrmëzimi karakteristik te macet prodhohet nga kontraktimet e vullnetshme të muskujve, por një raport i ri tregon se kjo dridhje në laringun e maceve mund të shpjegohet më mirë përmes teorisë aerodinamike mioelastike të fonimit.
Studimet mbi veprimin kompleks që prodhon një dridhje unike në laringun e maceve – e njohur si kërrmëzim (purr në gjuhën angleze) – kanë marrë një kthesë të rëndësishme. Rezulton se biomekanika e tingujve të lëshuar nga macet shtëpiake kur ndihen rehat ose të stresuar mund të jetë më afër një gërhitjeje sesa një spazme vullnetare të muskujve.
Hulumtimi i ri i publikuar në Current Biology sugjeron se masat e indit lidhës janë të ngulitura në palosjet vokale të laringut të maceve shtëpiake. Këto mund të lejojnë macet të prodhojnë lëkundje të vetë-qëndrueshme me frekuencë të ulët pa ndërhyrje nervore ose kontraktime muskulore. Hulumtimet zbuluan se përshtatjet anatomike – “jastëkët” e indeve në folenë vokale – i përgjigjen ajrit që hyn në mushkëri.
ÇFARË ËSHTË NJË KËRRMËZIM, NË TË VËRTETË?
Kontraksionet vullnetare të muskujve mendohej se shkaktonin komponentin vibrues të gërvishtjes. Një tkurrje fillon kur sistemi nervor gjeneron një sinjal që udhëton përmes një neuroni motorik në një kryqëzim neuromuskular. Pasi atje, ai lëshon një mesazh kimik që tensionon fibrat dhe shkakton një lëvizje.
Autorët e studimit të ri sugjerojnë se gërvishtja në vend të kësaj rezulton nga jastëkët e laringut të maceve. Kjo është në përputhje me teorinë aerodinamike mioelastike, e cila thotë se lëkundjet e foleve vokale prodhohen si rezultat i funksioneve asimetrike të detyruara mbi pjesët mbyllëse dhe hapëse të ciklit glotal. Ekipi argumenton se rrjedha e ajrit që hyn dhe del nga mushkëritë aktivizon dridhjet e kordave vokale, duke prodhuar tinguj si ai i zërit të njeriut dhe tinguj karakteristikë te kafshët. Për ta testuar këtë, shkencëtarët eksperimentuan në tetë laringë që ishin hequr nga macet shtëpiake (të gjitha ishin eutanizuar në mënyrë njerëzore kur u diagnostikuan me sëmundje terminale). Sistemet e tyre fonetike ishin vendosur në tuba vertikalë që furnizoheshin me ajër të ngrohtë dhe të lagësht të ngjashëm me ajrin që hyn në trup kur merr frymë. Studiuesit ishin në gjendje të nxirrnin karakteristikën e fonimit me frekuencë të ulët të kërrmëzimit pa stimulim nervor.
Studimi nuk përjashton mundësinë që kontraktimet e muskujve të luajnë një rol në kërrmëzim, por ekipi argumenton se nuk ka prova të mjaftueshme për të arritur në përfundimin se është shkaku i vetëm i gërvishtjes së prodhuar. Në vend të kësaj, hulumtimi tregon se dinamika e ajrit mund të mjaftojë që të shkaktojë mekanizmin e dridhjeve.
PSE MACET KËRRMËZOJNË?
Macet gërhasin gjatë gjithë jetës së tyre, duke filluar kur janë kotele. Shkenca ende nuk e ka kuptuar plotësisht pse ato gërhasin në çdo rrethanë, por biologët, veterinerët dhe shkencëtarët e kafshëve kanë arritur në disa përfundime të përgjithshme:
- Kotelet gërhijnë që nënat e tyre t’i gjejnë
- Zhurma inkurajon shërimin e plagëve
- Ky kërrmëzim prodhon serotonin, prandaj shpesh krahasohet me buzëqeshjen e njeriut
- Macet shtëpiake jo vetëm kur janë të kënaqura, por edhe kur janë të stresuara kërrmëzojnë.
Megjithatë, përfundimet e artikullit kanë ndezur disa polemika ku inxhinierët biomekanikë të intervistuar nga Science pohojnë se eksperimenti ishte i kufizuar në verifikimin e funksionimit të laringut në izolim, pa marrë parasysh sistemet komplekse të një maceje të gjallë, të cilën ata mendojnë se përfaqëson një mbikëqyrje të rëndësishme.
Përgatiti dhe përmblodhi:
WWW.STUDENTET.MK
