Çfarë është kequshqyerja?
Kequshqyerja është një gjendje shëndetësore që ndodh kur trupi nuk merr ose nuk përthith mjaftueshëm lëndë ushqyese jetësore nga ushqimi. Kjo mund të përfshijë si mungesën e lëndëve ushqyese (kequshqyerje e nënushqyer), ashtu edhe mbingopjen me kalori të varfra në lëndë ushqyese (kequshqyerje e lidhur me mbipeshën dhe obezitetin). Kjo gjendje ndikon negativisht në funksionimin e organeve, në rritjen, zhvillimin dhe sistemin imunitar.
Cilat janë llojet e kequshqyerjes?
Ekzistojnë dy forma kryesore të kequshqyerjes:
- Kequshqyerja nga nënushqyerja – ndodh kur një person nuk merr mjaft kalori, proteina, ose vitamina dhe minerale thelbësore.
- Kequshqyerja nga mbingopja – ndodh kur trupi merr shumë kalori, por jo mjaftueshëm lëndë ushqyese si fibra, proteina cilësore, vitamina dhe minerale.
Cilat janë shkaqet e kequshqyerjes?
Kequshqyerja mund të shkaktohet nga shumë faktorë, duke përfshirë:
- Ushqyerje e pamjaftueshme për shkak të mungesës së burimeve ushqimore.
- Sëmundje kronike si kanceri, diabeti, sëmundjet e tretjes (p.sh. sëmundja e Crohn-it).
- Probleme të të ngrënit si anoreksia ose bulimia.
- Mosha – të moshuarit shpesh janë më të rrezikuar për shkak të problemeve dentare, ndryshimeve në shije, ose paaftësisë për të përgatitur ushqim.
- Shkaqe socio-ekonomike, si varfëria dhe mungesa e aksesit në ushqim të shëndetshëm.
- Alkoolizmi kronik, që ndikon në përthithjen e lëndëve ushqyese.
- Ndikimi i medikamenteve, të cilat mund të ndikojnë në oreks, tretje ose përthithje të ushqyesve.
Cilat janë simptomat e kequshqyerjes?
Simptomat ndryshojnë sipas llojit të kequshqyerjes, por më të zakonshmet përfshijnë:
- Humbje e pashpjegueshme në peshë
- Lodhje kronike dhe mungesë energjie
- Lëkurë e thatë ose e çngjyrosur
- Rënie e flokëve ose thonj të brishtë
- Probleme me përqendrimin
- Sistem imunitar i dobësuar dhe infeksione të shpeshta
- Rritje e ngadaltë (te fëmijët)
- Muskuj të dobësuar dhe humbje të masës muskulore
- Gjendje shpirtërore e ndryshueshme dhe depresion
Si diagnostikohet kequshqyerja?
Mjeku mund të diagnostikojë kequshqyerjen përmes:
- Historikut mjekësor dhe dietik
- Ekzaminimit fizik, duke vëzhguar shenjat si humbja e peshës, muskuj të dobësuar, shenja në lëkurë
- Analizave të gjakut për të vlerësuar nivelet e vitaminave, mineraleve dhe proteinave
- Matjes së indeksit të masës trupore (BMI) dhe përqindjes së yndyrës trupore
Cilat janë pasojat e kequshqyerjes?
Kequshqyerja mund të ketë pasoja të rënda afatshkurtra dhe afatgjata:
- Rrit rrezikun për infeksione dhe sëmundje
- Ngadalëson shërimin e plagëve
- Shkakton humbje të masës muskulore dhe dobësi trupore
- Dëmton rënien mendore dhe kujtesën
- Te fëmijët, ndikon negativisht në zhvillimin fizik dhe mendor
- Në rastet ekstreme, mund të çojë në vdekje
Si trajtohet kequshqyerja?
Trajtimi varet nga shkaku dhe shkalla e kequshqyerjes:
- Ndryshime në dietë – përfshirja e ushqimeve të pasura me proteina, vitamina dhe minerale.
- Suplementet ushqimore – vitamina, minerale dhe proteina sipas nevojës.
- Ndihmë profesionale nga dietologë ose nutricionistë të certifikuar.
- Trajtimi i sëmundjes bazë – për shembull, trajtimi i problemeve të tretjes ose sëmundjeve kronike.
- Në raste të rënda, mund të nevojitet ushqyerje intravenoze ose përmes tubave.
Si mund të parandalohet kequshqyerja?
- Ushqyerje e balancuar dhe e pasur me fruta, perime, drithëra të plota, proteina dhe yndyra të shëndetshme.
- Monitorim i rregullt i peshës dhe shëndetit të përgjithshëm, veçanërisht për grupet në rrezik (të moshuarit, fëmijët, të sëmurët kronikë).
- Edukim ushqimor dhe ndërgjegjësim në nivel komunitar.
- Akses më i mirë në ushqim të shëndetshëm dhe ndihmë për familjet në nevojë.
Kush është më i rrezikuar nga kequshqyerja?
- Të moshuarit
- Fëmijët dhe foshnjat, sidomos në vendet me mungesë ushqimore
- Personat me sëmundje kronike
- Të varfërit dhe të pastrehët
- Personat me çrregullime të të ngrënit
Përfundim
Kequshqyerja është një problem serioz shëndetësor që mund të ndikojë çdo individ, pavarësisht moshës apo gjendjes ekonomike. Njohja e simptomave, shkaqeve dhe mënyrave të trajtimit është thelbësore për të parandaluar dhe përmirësuar gjendjen. Me kujdes të duhur ushqimor dhe vëmendje ndaj shëndetit, kequshqyerja është e trajtueshme dhe e parandalueshme.
Përgatiti dhe përmblodhi:
WWW.STUDENTET.MK
