Për dekada me radhë, regjimi i Bashar al-Assad-it në Siri ka operuar një rrjet të errët me mbi 100 objekte paraburgimi, të njohura për kushtet çnjerëzore dhe torturat sistematike. Këto burgje nuk ishin thjesht mjete ndëshkimi, por shërbenin si instrumente të terrorit shtetëror—të krijuara për të shtypur zërat kundërshtues, për të mbjellë frikë dhe për të eliminuar opozitën. Me shpërthimin e luftës civile në Siri, historitë tronditëse që dilnin nga këto qendra paraburgimi ofronin një pasqyrë rrëqethëse të moskokëçarjes së qeverisë për jetën njerëzore.
Gjatë ditëve të fundit të konfliktit, luftëtarët opozitarë nisën një fushatë të gjerë për të çliruar Sirinë nga kapja e regjimit të Assad-it. Në këtë proces, ata zbuluan këto vende tmerri. Qytet pas qyteti, ata hapën portat e këtyre burgjeve, duke ekspozuar kushtet barbare brenda tyre. Të burgosur të dobësuar dhe të çoroditur, disa prej të cilëve nuk kishin parë dritën e diellit për vite, dolën në kaosin e luftës, të pritur nga luftëtarët që i siguruan se ditët e regjimit po mbaronin. Për herë të parë, bota pa shkëndija të tmerrit që kishin qenë prej kohësh i fshehur pas perdes së hekurt të regjimit.
Në burgjet qendrore në qytete si Alepo, Hama, Homs dhe Damask, forcat opozitare zbuluan skena që ishin njëkohësisht tronditëse dhe zemërthyese. Qelitë ishin të mbushura plot me figura të rraskapitura, trupat e të cilëve tregonin shenja të torturave të vazhdueshme. Ajri mbante erën e kalbëzimit, dhe varret e improvizuara tregonin fatin e atyre që kishin humbur jetën nga abuzimet. Me rënien e këtyre burgjeve njëri pas tjetrit, u bë e qartë se ato nuk ishin thjesht qendra paraburgimi, por vende zhdukjeje sistematike, ku mbijetesa ishte një përjashtim i rrallë.
Përpjekjet për çlirim, megjithatë, ishin vetëm fillimi. Luftëtarët dhe punonjësit e ndihmës nxitonin për të zbuluar shtrirjen e plotë të makinerisë brutale të regjimit. Qeli sekrete të fshehura në bodrume, ndërtesa të braktisura dhe madje bunkerë nëntokësorë u zbuluan, disa aq të maskuar sa kishin shpëtuar nga vëmendja për vite. Në shumë raste, familjet e të “zhdukurve” prisnin me ankth lajme, duke shpresuar që të dashurit e tyre mund të ishin ende gjallë. Përpjekjet e luftëtarëve ofronin një shkëndijë shprese për këto familje, megjithëse gjasat për mbijetesë për shumë të burgosur ishin të zymta.
Sistemi i burgjeve të regjimit të Assad-it ishte ndërtuar jo vetëm për të ndëshkuar, por për të zhdukur individët nga ekzistenca. Të burgosurit shpesh merreshin nga rruga pa asnjë shpjegim, duke lënë familjet e tyre në një pasiguri të dhimbshme. Për vite me radhë, regjimi mohonte ekzistencën e tyre, ndërsa ata që mbijetonin rrëfenin histori të rrahjeve të pamëshirshme, torturave psikologjike, urisë dhe mbipopullimit. Burgjet përshkruheshin si bodrume—vende ku drita e diellit dhe ajri i pastër ishin mite, dhe ku shpresa ishte një iluzion.
Ndërsa forcat opozitare përparuan nga veriu, duke pushtuar qytete të mëdha si Alepo dhe duke u shtyrë në jug përmes Hamës dhe Homsit, shkalla e mizorive u bë e pamohueshme. Çdo burg që ata çlironin tregonte historinë e vet të vuajtjes së paimagjinueshme. Në shumë raste, të burgosurit që u gjetën gjallë ishin shumë të dobët për të qëndruar në këmbë, e lëre më të tregojnë përvojat e tyre. Të tjerë ishin përtej njohjes, identitetet e tyre të fshehura nga vite abuzimi dhe kequshqyerje. Megjithatë, çlirimi i tyre ishte një dëshmi e qëndresës së atyre që mbijetuan dhe vendosmërisë së atyre që kërkonin drejtësi.
Udhëtimi për të zbuluar të vërtetën rreth burgjeve të Sirisë nën sundimin e Assad-it është ende larg përfundimit. Luftëtarët dhe aktivistët vazhdojnë të kërkojnë objekte të fshehura dhe varre të pashënuara, të shtyrë nga shpresa për të ofruar rehati për familjet e panumërta që ende nuk e dinë fatin e të dashurve të tyre. Përpjekja është e lodhshme, duke kërkuar hetime të hollësishme dhe shpesh duke vënë në rrezik jetën e atyre që marrin pjesë. Megjithatë, zbulimet që kanë dalë në dritë deri tani theksojnë nevojën për përgjegjësi dhe drejtësi për viktimat e panumërta që kanë vuajtur nën këtë regjim shtypës.
Të kuptuarit e rolit të këtyre burgjeve brenda regjimit të Assad-it është thelbësor për të kuptuar thellësinë e brutalitetit të tij. Këto objekte nuk ishin një tipar përjashtues, por një tipar qendror i një qeverie që e vinte pushtetin mbi humanizmin. Shkalla e torturave dhe vrasjeve zbulonte një strategji të qëllimshme për të heshtur opozitën, për të shuar shpresën dhe për të ruajtur kontrollin përmes frikës. Historitë e atyre që mbijetuan, si dhe të atyre që humbën jetën, janë një kujtesë e ashpër e gjatësisë deri ku shkojnë regjimet autoritare për të ruajtur dominimin.
Ndërsa zhytemi më thellë në historinë dhe funksionimin e sistemit të burgjeve të Assad-it, është thelbësore të nderojmë qëndresën e të mbijetuarve dhe kujtimin e atyre që u humbën. Historitë e tyre nuk janë thjesht rrëfime vuajtjesh, por dëshmi të krimeve të regjimit kundër njerëzimit. Lufta për drejtësi dhe përgjegjësi vazhdon, dhe hedhja dritë mbi këto mizori është një hap jetësor për të siguruar që këto tmerre të mos përsëriten kurrë.
Sa burgje kishte në Siri?
Më shumë se 100 objekte paraburgimi – sipas një raporti të Kombeve të Bashkuara – dhe një numër i panjohur i objekteve sekrete përbënin rrjetin famëkeq të burgjeve të Sirisë gjatë sundimit të Bashar al-Assad-it. Këto vende, të njohura për kushtet çnjerëzore dhe torturat sistematike, u bënë simbol i dhunës brutale të regjimit. Ndër vite, ato fituan një reputacion të tmerrshëm, duke u përshkruar shpesh si “makina për shfarosje njerëzore” që përfaqësonin aspektin më të errët të represionit shtetëror.
Burgjet si Tadmor dhe Sednaya mbetën ndër më famëkeqet në historinë bashkëkohore të Sirisë. Tadmor, i ndodhur në shkretëtirën pranë qytetit të lashtë të Palmirës, ishte një vend ku terrori ishte i institucionalizuar. Shpesh të burgosurit torturoheshin deri në vdekje, ndërsa kushte çnjerëzore jetese ishin normë. Ky burg u bë simbol i dhunës së pakufishme, ku brutaliteti nuk njihte kufij.
Sednaya, i pozicionuar pranë Damaskut, u përshkrua si një “fabrikë vdekjesh” nga të mbijetuarit dhe dëshmitarët. Në këtë burg, torturat ishin metodike dhe shpesh përfundonin në ekzekutime masive. Dëshmitë tregojnë për dhoma të mbushura plot me të burgosur, pa ajrim dhe pa furnizime bazike. Çdo kush që hynte aty, përballej me një makth të pandalshëm që shpesh përfundonte me zhdukje përfundimtare.
Këto dy institucione nuk ishin vetëm vendndodhje të vuajtjeve të papërshkrueshme, por edhe simbolika të një regjimi që ushtronte pushtetin përmes frikës dhe dhunës. Historitë që burojnë nga këto vende janë një paralajmërim tronditës për pasojat e diktaturës dhe mungesës së llogaridhënies.
Kushtet në Burgjet e Sirisë
Burgjet siriane janë bërë sinonim i dhunës ekstreme, torturave dhe trajtimeve çnjerëzore. Këto institucione, të cilat duhet të funksiononin si qendra rehabilitimi apo drejtësie, janë kthyer në vende ku ndodhin mizori të papërshkrueshme. Të dhënat dhe dëshmitë që kanë dalë nga këto burgje zbulojnë një të vërtetë të errët mbi regjimin sirian dhe mënyrën se si ai ka abuzuar me të drejtat e njeriut.
Në vitin 2014, një ish-oficer i regjimit sirian, i njohur si “Caesar”, mori guximin të largohej nga vendi dhe të sillte me vete dëshmi tronditëse për atë që po ndodhte në burgjet siriane. Ai solli 53,276 skedarë, përfshirë fotografi që tregonin trupat e gjymtuar të mijëra të burgosurve. Këto imazhe janë dëshmi e krimeve të pamëshirshme që kryheshin në qelitë e regjimit.
Sipas Human Rights Watch (HRW), këto dokumente provuan se të paktën 6,786 persona kishin vdekur në paraburgimin e qeverisë siriane. Trupat e tyre tregonin shenja torturash brutale: thyerje kockash, plagë të hapura, dhe madje edhe gjurmë mbytjeje. Këto viktima nuk ishin vetëm të burgosur politikë apo aktivistë, por edhe civilë të zakonshëm që regjimi i konsideronte kërcënim.
Në një raport të vitit 2017, Amnesty International e përshkroi burgun Sadnaya si një “thertore”. Ky burg, i cili ndodhet në afërsi të Damaskut, është kthyer në simbol të mizorive më të këqija. Amnesty zbuloi se mijëra njerëz ishin ekzekutuar në mënyrë sistematike. Metodat e ekzekutimit përfshinin varje masive dhe tortura deri në vdekje. Disa viktima vuanin ngadalë nga uria, dehidratimi, apo sëmundjet e patrajtuara, pasi u mohoheshin ushqimi, uji dhe kujdesi mjekësor.
Dëshmitarë të mbijetuar nga këto burgje kanë përshkruar kushtet si një “ferr në tokë”. Të burgosurit detyroheshin të jetonin në qeli të mbushura përtej kapacitetit, pa ajrim, dhe shpesh të mbuluar nga papastërtia dhe sëmundjet. Çdo ditë ishte një betejë për të mbijetuar, ndërsa rojet dhe oficerët përdornin dhunën si mjet kontrolli dhe frikësimi.
Pasi viktimat vdisnin, trupat e tyre as nuk respektoheshin me varrime të denja. Amnesty raportoi se autoritetet siriane i hidhin trupat në varre masive, duke i trajtuar si mbeturina njerëzore. Këto veprime, sipas organizatës, përbëjnë krime të rënda kundër njerëzimit dhe shkelje flagrante të të drejtave themelore.
E gjithë kjo është një reflektim i një regjimi që nuk respekton as jetën njerëzore, as drejtësinë. Për dekada me radhë, regjimi sirian ka përdorur dhunën dhe frikësimin për të heshtur kundërshtarët e tij dhe për të mbajtur pushtetin. Dokumentet e siguruara nga “Caesar” dhe raportet e organizatave ndërkombëtare janë një thirrje për drejtësi dhe përgjegjësi.
Ndërkombëtarët e kanë dënuar këtë brutalitet, por përgjigjja globale mbetet e kufizuar. Ndërsa këto krime të tmerrshme vazhdojnë të ndodhin, mijëra njerëz mbeten të burgosur në këto kushte çnjerëzore, të cilët presin një ditë liri dhe drejtësie.
Kushtet në burgjet e Sirisë janë një kujtesë e dhimbshme për rëndësinë e luftës kundër padrejtësisë dhe mbrojtjes së të drejtave të njeriut në mbarë botën.
Sa Persona u Burgosën në Siri
Një nga aspektet më tronditëse të regjimit sirian është numri i madh i personave të arrestuar dhe të mbajtur në burgjet e tij të tmerrshme. Nga marsi i vitit 2011 deri në gusht të vitit 2024, rreth 157,634 sirianë janë arrestuar nga autoritetet. Ky numër pasqyron jo vetëm shtypjen e protestave dhe disidencës politike, por edhe mizoritë sistematike që kanë ndodhur gjatë dekadave të fundit.
Mes viktimave të regjimit përfshihen 5,274 fëmijë dhe 10,221 gra, të cilët janë ndaluar në mënyrë arbitrare dhe shpesh janë mbajtur në kushte çnjerëzore. Shumë nga këta individë janë arrestuar pa akuza specifike, duke iu mohuar të drejtat e tyre themelore ligjore dhe duke u lënë në mëshirën e autoriteteve të sigurisë. Për fëmijët dhe gratë, trauma e ndalimit është bërë edhe më e rëndë për shkak të dhunës fizike, abuzimit dhe kushteve të rënda në paraburgim.
Por këto krime nuk filluan me Bashar al-Assadin. Historia e shtypjes në Siri ka rrënjë të thella në regjimin e babait të tij, Hafez al-Assad, i cili mori pushtetin në vitin 1971. Gjatë sundimit të Hafezit, mijëra sirianë u rrëmbyen nga shërbimet famëkeqe të sigurisë. Shumë prej tyre u zhdukën pa gjurmë, duke lënë familjet e tyre në pasiguri dhe ankth të vazhdueshëm. Hafezi ndërtoi një sistem shtypës, ku frika dhe dhuna ishin mjetet kryesore të kontrollit.
Kur Hafez vdiq në vitin 2000, i biri i tij, Bashar, mori kontrollin e vendit. Fillimisht, Bashar u pa si një lider i moderuar dhe një reformator i mundshëm. Por shpejt u bë e qartë se ai do të ndiqte gjurmët e babait të tij, duke forcuar kontrollin dhe shtypjen mbi popullin sirian. Protestat paqësore që shpërthyen në vitin 2011, si pjesë e Pranverës Arabe, u pritën me dhunë të pamëshirshme. Arrestimet masive u bënë një mjet i zakonshëm për të heshtur kundërshtarët dhe për të përhapur frikë në mesin e popullsisë.
Përtej arrestimeve zyrtare, mijëra të tjerë u rrëmbyen dhe u zhdukën nga shërbimet e sigurisë. Familjet e tyre shpesh nuk merrnin kurrë informacion mbi fatin ose vendndodhjen e të dashurve të tyre. Këto rrëmbime të fshehta, të njohura si zhdukje të detyruara, janë një krim i rëndë kundër njerëzimit dhe një tregues i brutalitetit të regjimit.
Historia e burgjeve siriane dhe numri i madh i të arrestuarve pasqyrojnë një realitet të dhimbshëm për një popull që ka vuajtur për dekada. Ndonëse ndërkombëtarët kanë dënuar këto veprime, përgjigjja ndaj këtyre krimeve mbetet e kufizuar. Për mijëra sirianë që vazhdojnë të vuajnë në qelitë e regjimit, shpresa për drejtësi dhe liri mbetet ende një ëndërr e largët.
A Ka Ende Sirianë në Burgje?
Sipas organizatave të ndihmës dhe grupeve të të drejtave të njeriut, numri i sirianëve që ende mbahen në burgje të fshehta dhe në biruca nëntokësore mbetet i pallogaritshëm. Këto institucione të errëta janë simbol i brutalitetit dhe sistemit represiv të regjimit, ku shumë të arrestuar janë zhdukur pa gjurmë dhe mbahen nën kushte çnjerëzore.
Dëshmitë e mbledhura nga burime të ndryshme tregojnë se qeveria siriane ka përdorur teknologji të avancuar për të izoluar dhe fshehur të burgosurit. Ish-ushtarë dhe roje burgjesh kanë raportuar se këto biruca janë të pajisura me dyer elektronike, të cilat kërkojnë fjalëkalime për t’u hapur. Organizatat e të drejtave të njeriut kanë bërë thirrje për bashkëpunim nga ish-zyrtarë të regjimit, duke kërkuar që ata t’u japin opozitës dhe grupeve të ndihmës këto fjalëkalime për të shpëtuar ata që mbeten të bllokuar. Sipas pamjeve nga kamerat e sigurisë (CCTV), mijëra të burgosur janë ende të izoluar në këto hapësira të fshehta.
Një tjetër përpjekje për të zbuluar këto vendndodhje ka ardhur nga Helmetat e Bardha, një grup i njohur për ndihmën humanitare në Siri. Ata kanë ofruar një shpërblim monetar për këdo që ofron informacion të vlefshëm që ndihmon në zbulimin e këtyre objekteve sekrete. Ky veprim synon të inkurajojë individët që kanë njohuri mbi këto objekte të dalin në dritë dhe të ndihmojnë në shpëtimin e të burgosurve.
Pavarësisht këtyre përpjekjeve, sfidat mbeten të mëdha. Reagimi i regjimit është karakterizuar nga heshtja dhe mungesa e bashkëpunimit, ndërsa burimet e brendshme tregojnë për një sistem të sofistikuar fshehjeje që e bën të vështirë zbulimin e këtyre burgjeve nëntokësore.
Ndërkohë, familjet e të zhdukurve vazhdojnë të jetojnë në një pritje të dhimbshme, duke shpresuar për ndonjë lajm mbi fatin e të dashurve të tyre. Historitë e atyre që kanë shpëtuar nga këto biruca janë të rralla dhe të mbushura me tregime torturash dhe vuajtjesh të paimagjinueshme. Kjo situatë është një kujtesë e qartë e realitetit të errët të regjimit sirian dhe e nevojës urgjente për drejtësi dhe llogaridhënie.
Lufta për të zbuluar dhe shpëtuar të burgosurit e fshehtë është ende në vazhdim, ndërsa komuniteti ndërkombëtar vazhdon të bëjë thirrje për transparencë dhe mbrojtje të të drejtave themelore të njeriut.
Si Torturoheshin Njerëzit?
Në mënyra të paimagjinueshme.
Regjimi sirian ka përdorur një sërë teknikash çnjerëzore për të ndëshkuar kundërshtarët e tij, qofshin ata të vërtetë apo të perceptuar si të tillë. Të arrestuarit rriheshin me kamxhik, privoheshin nga gjumi dhe torturoheshin me elektroshok, duke përjetuar dhimbje të jashtëzakonshme dhe traumë fizike e mendore.
Gratë dhe burrat shpesh herë zhvisheshin tërësisht, verbëroheshin me pëlhurë në sy dhe madje përdhunoheshin, një formë mizore torturimi që synonte të thyente shpirtin dhe dinjitetin e viktimave.
Përveç këtyre teknikave të zakonshme të dhunës, disa metoda të veçanta torturimi u bënë të famshme në Siri për shkak të brutalitetit të tyre, duke shkaktuar dëmtime të pakthyeshme, shpesh deri në thyerjen e shtyllës kurrizore të të burgosurve.
- “Karrigia Gjermane”
Në këtë metodë, rojet e burgut detyronin të burgosurit të uleshin në një karrige dhe më pas i përkulnin pas, duke i shtyrë derisa shtylla e tyre kurrizore të thyhej. Kjo teknikë ishte simbol i brutalitetit ekstrem, duke shkaktuar dhimbje të padurueshme dhe paralizë të mundshme. - “Tapeti Fluturues”
Viktimat shtriheshin në një dërrasë druri, të njohur si “tapeti fluturues.” Rojet e ngrinin të dyja anët e dërrasës, duke e detyruar trupin e viktimës të përkulet në një formë që afronte gjunjët me kraharorin. Pozicioni i imponuar shkaktonte dhimbje të tmerrshme në shpinë dhe shpesh dëmtonte organet e brendshme. - “Shkalla”
Një tjetër metodë brutale përfshinte lidhjen e të burgosurve në një shkallë. Pasi ata lidhnin viktimën, rojet e shtynin shkallën, duke bërë që viktima të rrëzohej në shpinë. Ky veprim përsëritej vazhdimisht, duke shkaktuar dëmtime të rënda në shpinë dhe shtyllën kurrizore.
Këto metoda torturimi ishin një simbol i sistemit të paepur represiv të regjimit sirian, duke lënë viktimat të lënduara fizikisht dhe emocionalisht. Ato nuk ishin vetëm mjete ndëshkimi, por edhe mënyra për të mbjellë frikë dhe për të shkatërruar çdo rezistencë të mundshme ndaj regjimit.
Ndërsa dëshmitë e mbledhura nga të mbijetuarit dhe dokumentacionet e organizatave të të drejtave të njeriut vazhdojnë të dalin në dritë, këto akte torturimi janë cilësuar si krime kundër njerëzimit, duke përforcuar thirrjet për drejtësi dhe llogaridhënie për viktimat e pafajshme të këtij brutaliteti të pashembullt.
Pse Regjimi Arrestoi dhe Torturoi Kaq Shumë Sirianë?
Për t’i terrorizuar dhe për t’i detyruar të nënshtroheshin.
Para kryengritjes siriane të vitit 2011, një shprehje e zakonshme në vend ishte: “Muret kanë veshë.” Kjo frazë simbolizonte fuqinë dhe mbikëqyrjen e pakufizuar të sistemit të inteligjencës dhe rrjetit të spiunëve të regjimit, të njohur si Mukhabarat-i famëkeq. Ishte një paralajmërim i heshtur për të gjithë ata që guxonin të flisnin kundër regjimit: çdo koment kritik mund të çonte në zhdukjen pa gjurmë të personit në një nga bodrumet e errëta të burgjeve famëkeqe të regjimit.
Arrestimet dhe torturat nuk ishin thjesht mjete për të ndëshkuar individët që perceptoheshin si kërcënime ndaj pushtetit të Bashar al-Assad-it. Ato ishin strategji të mirëmenduara të frikësimit, të dizajnuara për të përhapur panik në mesin e popullatës dhe për të siguruar bindje absolute. Çdo i burgosur, çdo zë që heshti nën tortura, ishte një mesazh për të tjerët: rezistenca kishte një çmim të tmerrshëm.
Këto praktika u bënë pjesë integrale e makinerisë së shtypjes së regjimit. Mukhabarat-i u kthye në një simbol të një shteti që mbështetej mbi dhunën dhe frikën për të mbajtur pushtetin. Popullata, e cila jetonte në një gjendje të vazhdueshme ankthi, ishte e detyruar të heshtte dhe të nënshtrohej për të shmangur të njëjtin fat.
Përfundim:
Regjimi sirian nuk arrestoi dhe torturoi vetëm për të ndëshkuar kritikët e tij; ai përdori këto praktika si një armë sistematike për të paralizuar shpirtin e popullit dhe për të mbjellë një atmosferë të frikës dhe nënshtrimit absolut. Në vend që të lejonte dialogun dhe reformën, regjimi zgjodhi rrugën e brutalitetit, duke lënë plagë të thella në shoqërinë siriane. Megjithatë, dëshmitë dhe zëri i viktimave vazhdojnë të sfidojnë këtë sistem dhune, duke kërkuar drejtësi dhe duke ruajtur shpresën për një të ardhme pa frikë e represion.
Përgatiti dhe përmblodhi:
WWW.STUDENTET.MK
