Një buzëqeshje djallëzore në një copë dolli të djegur ose një shikim solemn që buron nga “sytë” e një prize në mur mund të jetë më shumë se një rastësi – mund të jetë një manifestim i fenomenit magjepsës të pareidolisë. Kjo dukuri intriguese përfshin individët që dallojnë imazhe kuptimplote brenda modeleve vizuale ndryshe të rastësishme e të pajeta, duke zhbllokuar një botë ku e pajeta vjen në jetë përmes thjerrëzave të perceptimit tonë.
Hulumtimet e fundit kanë zbuluar një kthesë interesante ndaj asaj që ishte e njohur për fenomenin e pareidolisë, duke sugjeruar se individët që kanë përjetuar kohët e fundit gëzimet e prindërimit mund të jenë veçanërisht të prirur ndaj këtij fenomeni magjepsës.
Një studim, i botuar së fundmi në revistën e famshme Biology Letters më 13 shtator, gërmon në ndërlikimet e kësaj teme duke paraqitur një grup të larmishëm imazhesh për rreth 380 gra. Brenda këtij grupi, rreth dy të pestat ishin ose shtatzënë ose kishin lindur vitin e kaluar, ndërsa pjesëmarrëset e mbetura nuk ishin shtatzënë, duke formuar një grup dinamik për të shqyrtuar nuancat e pareidolisë së fytyrës.
Jessica Taubert, autorja kryesore e studimit dhe psikologe në Universitetin e Queensland në Australi, sqaron se gratë pas lindjes shfaqën një tendencë të shtuar për të perceptuar objektet me fytyra iluzionare “të ngjashme me fytyrën” në krahasim me homologet e tyre në pritje dhe ato që ishin jo shtatezene. Ky zbulim ndez një kaskadë pyetjesh, duke i shtyrë studiuesit të eksplorojnë faktorët themelorë që kontribuojnë në këtë ndjeshmëri të shtuar.
Studiuesit parashtrojnë një hipotezë bindëse, duke ia atribuar fenomenin niveleve të ngritura të oksitocinës në gratë pas lindjes. Oksitocina, e quajtur shpesh me dashuri hormoni i “dashurisë” ose “përqafimit”, orkestron një simfoni të proceseve fiziologjike të lidhura me riprodhimin dhe sjelljen sociale. Këto përfshijnë reduktimin e stresit, përmirësimin e humorit dhe sjelljet e nënës si laktacioni.
A mund të jetë që oksitocina, që rrjedh nëpër venat e grave pas lindjes, kontribuon në një ndjeshmëri të lartë në perceptimin e fytyrave në objekte në dukje të zakonshme?
Megjithatë, studiuesit tregojnë kujdes, duke pranuar se studimi nuk mati drejtpërdrejt nivelet e oksitocinës. Ata nënvizojnë nevojën për maturi, duke pranuar se faktorë të tjerë mund të kenë ndikuar në dallimet e vërejtura midis grupeve të ndryshme. Si me çdo përpjekje shkencore, një qasje e nuancuar është parësore, duke siguruar që përfundimet të nxirren bazuar në një kuptim gjithëpërfshirës të natyrës shumëplanëshe të përvojave njerëzore.
Ky eksplorim në fushën e pareidolisë së fytyrës shënon një largim nga studimet e mëparshme, të cilat janë fokusuar kryesisht në përhapjen e saj, por jo në ndjeshmërinë e saj në faza të ndryshme të jetës.
Në një artikull të vitit 2022, Taubert dhe ekipi i saj zbuluan gjetje intriguese – të rriturit e moshave të ndryshme shfaqën një prirje për të perceptuar fytyrat e meshkujve në objekte të pajetë më lehtë sesa fytyrat e femrave. Ky zbulim, i shoqëruar me ndërveprimet e mëvonshme me gratë që raportuan dukurinë e pareidolisë më fuqishëm pas lindjes, i shtyu studiuesit të nisnin një hetim më të thellë mbi këtë fenomen.
Thelbi i hipotezës së tyre qëndron në rolin e oksitocinës, një hormon që është gjetur të jetë i përfshirë në mënyrë të ndërlikuar në perceptimin e fytyrave dhe shprehjeve të fytyrës. Dihet se nivelet e oksitocinës luhaten gjatë gjithë fazave të shtatzënisë dhe pas lindjes, duke arritur kulmin menjëherë pas lindjes dhe duke u ulur gradualisht më pas. A mund të ndodhë që individët që përshkojnë fazat e jetës të shënuara nga nivele të larta të oksitocinës, si shtatzënia ose periudha pas lindjes, të jenë më të ndjeshëm ndaj joshjes magjepsëse të pareidolisë?
Metodologjia e përdorur në studimin e fundit përfshin prezantimin e 320 imazheve për pjesëmarrësit në një renditje të rastësishme. Pjesëmarrësit, që përfshinin faza të ndryshme të shtatzënisë dhe të atyre pas lindjes, u ngarkuan të vlerësonin gjasat për të perceptuar një fytyrë në një shkallë 11-pikëshe.
Fytyrat njerëzore në objekteve “pa fytyrë”, të tilla si imazhet e një veze të skuqur apo të ngjashme që shpesh shkaktojnë pareidolinë, u identifikuan lehtësisht nga pjesëmarrësit. Divergjenca u shfaq kur pjesëmarrësve ju paraqiten imazhe më të vështira iluzore, me gratë pas lindjes që shfaqnin një ndjeshmëri të shtuar ndaj këtyre stimujve vizualë duke i identifikuar “fytyrat” e tyre.
Autorët e studimit pohojnë se këto gjetje, të mbledhura përmes platformave online, sugjerojnë se ndjeshmëria jonë ndaj modeleve të fytyrës nuk është fikse, por evoluon gjatë gjithë moshës madhore.
Ndjeshmëria e shtuar e vërejtur tek gratë pas lindjes hap rrugë për spekulime – a mund të luajë ky perceptim i rritur një rol në nxitjen e lidhjes sociale? Oksitocina, me ndikimin e saj të mirë-dokumentuar në sjelljet shoqërore, shfaqet si një protagonist i mundshëm në këtë rrëfim, megjithëse studiuesit theksojnë nevojën për vërtetim të mëtejshëm empirik të kësaj ideje.
Joydeep Bhattacharya, një profesor i shquar i psikologjisë në Universitetin Goldsmiths të Londrës, ofron këndvështrimin e tij mbi gjetjet, duke shprehur kuriozitet për implikimet. Megjithatë, ai nënvizon nevojën për përsëritje më të fuqishme dhe matje të sakta përpara se të nxjerrin përfundime të besueshme dhe me ndikim të gjerë.
Komuniteti shkencor, gjithnjë vigjilent dhe dallues, pret një eksplorim të mëtejshëm në ndërveprimin intrigues midis oksitocinës, përvojave pas lindjes dhe botës magjepsëse të pareidolisë. Ndërsa narrativa shkencore shpaloset, kërkimi për të kuptuar ndërlikimet e perceptimit njerëzor dhe veçoritë e tij magjepsëse vazhdon, duke na ftuar të shikojmë në thellësitë e tapicerisë sonë njohëse.
Përgatiti dhe përmblodhi:
WWW.STUDENTET.MK
